De Texel-bank

beschrijving gemeentelijk monument Assen

Straatna(a)m(en) : Brink

Kadastraal sectie : I nr: 13979

Inleiding

Op de Brink staat de “Texel-bank”.

In november 1944 werden 700 mannen van het eiland Texel gedeporteerd naar Assen, zij verrichtten daar dwangarbeid tot de bevrijding in april 1945. Om dat de Duitsers een aanval van de Engelsen op Texel vreesden en dat de mannelijke bevolking zich bij hen zou aansluiten. Toen de geallieerden oprukten naar het oosten, werden de dwangarbeiders ook ingezet voor verdedigingswerken om deze opmars te vertragen.

Op 8 oktober 1949, op de afscheidsreceptie van zuster Bos, die zich zo verdienstelijk had gemaakt voor de Texelaars, was een deputatie van Texelaars aanwezig die haar steun in de duistere oorlogsjaren zeer waardeerde. Zij verpleegde en troostte de Texelaars en gaf berichten van de Engelse radiozender door. Een van de Texelaars stelde voor om de gemeente Assen te verblijden met een bankje op de Brink. Het bankje werd onthuld op 22 mei 1959.

Omschrijving

Het bankje werd gemetseld van zachte bruine handvorm steen van waalformaat in Noors verband. Rug- en armleuningen waren van baksteen met gemetselde bloembakken aan de uiteinden. De zitting was van hout op klossen. Ter rechterzijde is een zandsteen reliëf gehakt met de tekst:

November 1944- april 1945

Aangeboden door Texelaars als dank voor

De genoten hulp en gastvrijheid

In de rugleuning zijn de wapens van Texel ‘een anker met twee leeuwen’ en Assen ‘Maria met kind’ afgebeeld.

Het bankje werd ontworpen door de Texelse architect J. van der Pijl (1901-1988) en gemetseld door Texelaars die voor de feestelijkheden ter gelegenheid van de aanbieding waren meegereisd. Het bankje is eenvoudig vormgegeven in de stijl zoals die in de wederopbouw gebruikelijk was.

Het bankje is twee keer verplaatst bij de herinrichting van de openbare ruimte, met name vanwege de verkeersafwikkeling. In eerste instantie stond het op de kop van de driehoekige markt. Vervolgens werd het verplaatst naar de noordwand van de Brink rond 1965. Om daarna in de lijn van rechtbank en kerk te worden gezet. Het bankje staat in de nabijheid van het oorlogsmonument.

De natuursteen elementen en het metselverband harmoniëren niet. Kennelijk zijn deze onafhankelijk van elkaar bepaald. Het Noorse verband vertoond klezoren omdat de maatvoering van natuursteen en baksteen niet op elkaar zijn afgestemd.

Verder veranderde de zitting. In eerste instantie was er een zitting op klossen. In de laatste positie een zitting van tropisch hardhout omgezet tot achter de kuiten tot drie lagen boven de bestrating. Ook het metselschema veranderde, de eerste generatie bank vertoonde een rollaag iets boven het maaiveld, waardoor het massief iets werd verluchtigd. In de laatste generatie bank is dit weg gelaten.

Waardering

De ‘Texel-bank’ is van historische en affectieve waarde. Na de oorlog heerste er een gevoel van saamhorigheid. Men hielp elkaar en had vertrouwen in de toekomst. Men had ervaren hoezeer men elkaar nodig kon hebben. De ‘Texel-bank’ was hiervoor een symbool.

De ‘Texel-bank’ heeft een geringe architectuur waarde. Er is niet meer overtuigend sprake van tijd eigen vormgeving.

De monument waarde is wegens verplaatsing en gebrek aan origineel materiaal gering. Het is niet waarschijnlijk dat originele stenen konden worden hergebruikt. De uiterlijke verschijningsvorm en de zandstenenornamenten zijn bepalend voor het monumentale karakter.