De Toespraak van de burgemeester

4 mei.
Dodenherdenking in Assen.
In een volle RK kerk werd voorafgaande aan de stille tocht vanuit het Platform Levensbeschouwelijke organisaties Assen een herdenkingsbijeenkomst georganiseerd.
Eregast was Carla van Dokkum die afgelopen jaar het autobiografische boek “Eigenlijk heet ik Tsiwja – Leven met een geleende naam” uitbracht en hieruit verhaalde. Carla wordt geboren als Tsiwja de Swarte. Als ze in mei 1943 twee maanden oud is, worden haar Joodse ouders bij een razzia verraden. Baby Tsiwja wordt Amsterdam uitgesmokkeld en bij pleegouders ondergebracht.
Pas dit jaar, bij ons in Assen, was ze zo ver om op dodenherdenking onder herdenkende mensen te zijn.
Wat een indrukwekkend verhaal!

Hierna met veel mensen in een stille tocht, onder tromgeroffel van de Mercurius Marching-/Showband Assen naar de Brink gelopen. Een herdenking op een nieuwe plek, in het hart van de stad. Complimenten voor de organisatie om deze wijziging door te voeren. Heb heel veel positieve reacties gehad. De herdenking werd muzikale luister bijgezet door Muziekvereniging Oranje en een erewacht vanuit de Johan Willem Friso Kazerne.
Een andere vernieuwing was dat ik een speech mocht houden.
Dit is wat ik met de aanwezigen heb gedeeld:

Dames en heren, jongens en meisjes,

Goed dat u hier vanavond bent.
Goed dat jullie hier vanavond zijn.
Goed om hier samen gekomen te zijn.

Om samen twee minuten stil te staan.
En samen twee minuten stil te zijn.
Indrukwekkend stil.

Vanavond herdenken wij allen – burgers en militairen –
die in het Koninkrijk der Nederlanden
of waar ook ter wereld
zijn omgekomen of vermoord
sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog,
in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.

Vredesoperaties.
Het is tegelijkertijd mooi en wrang dat er nog steeds vredesoperaties zijn.
Mooi omdat wij vanuit Nederland een bijdrage aan de vrede kunnen brengen.
Wrang omdat het nog steeds nodig is om dat te doen.
Afgelopen juli kwamen tijdens een vredesmissie in Mali Kevin Roggeveld en Henry Hoving om het leven.
Twee militairen gelegerd op onze Johan Willem Friso Kazerne.
Twee militairen van het 13e infanteriebataljon Luchtmobiel,
het regiment Stoottroepen Prins Bernard.
Zij waren in Mali om te werken aan een betere en veiliger wereld
en betaalden daarvoor de hoogst mogelijke prijs.
Ook op dit moment zijn er Asser militairen in Mali en heel binnenkort ook in Irak actief.
Dienstbaar aan de vrede.
Ik wens ze veel succes en ik wens ze een behouden thuiskomst toe.

Dames en heren,
Wij herdenken hier vanavond in het hart van onze stad.
Op de Brink.
Bij het provinciaal gedenkteken ter nagedachtenis aan alle Drenten
die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.

Want ook in Drenthe hebben een groot aantal mensen de oorlog niet overleefd.

In onze stad treft u verschillende monumenten die aan de oorlog herinneren. Soms met een positieve boodschap, zoals hier vlakbij de Texel-bank, waarin de Texelaars de Assenaren bedanken voor de genoten Hulp en Gastvrijheid tijdens het laatste halfjaar van de oorlog.
Maar helaas veel vaker met een heel verdrietige achtergrond.
Monumenten ter herinnering aan de bijna 600 Joodse Assenaren die werden weggevoerd, waarvan er maar enkelen zijn terugkeerd.

Moge de herinnering aan hen die gingen ons waarschuwen, nu en straks,
staat er te lezen op het Joods Monument op de Oudestraat.

Er zijn monumenten met herinneringen aan verzetsstrijders die door de bezetter zijn doodgeschoten.
Monumenten ter nagedachtenis aan hen die niet terugkeerden.
Bij de Asser Boys of bij Achilles. Of op de Rijks-HBS.
Heel veel tragische persoonlijke verhalen die zijn terug gebracht tot de naam op een steen.
Of namen die u terug vindt op de struikelstenen waar er inmiddels een groot aantal van in assen zijn geplaatst.

Dames en heren,
Het vrouwenfiguur van het provinciale monument waar wij nu bij elkaar zijn, houdt een erepalm vast. Een bewijs van achting en erkenning.
Niet voor niets houdt zij de erepalm in de richting van het voormalige Huis van Bewaring, een plek die verbonden is aan veel oorlogsleed.
Waar nu nieuwbouw van de rechtbank staat was toen een cellencomplex.
Op 11 december 1944 werden hier door twaalf leden van de Knokploeg Noord-Drenthe 31 mensen bevrijd die door de bezetter gevangen waren genomen. De naam van het laantje herinnert hieraan.
Deze 31 mensen overleefden door hun bevrijding de oorlog wel, twee van de bevrijders kwamen bij latere verzetsacties om het leven.
Deze 31 mensen hoeven we door het heldhaftige ingrijpen vanavond gelukkig niet te herdenken. Maar vele anderen wel.
Allemaal slachtoffers met een persoonlijk verhaal.
Helaas zaten korte tijd na de genoemde bevrijdingsactie de cellen hier in Assen weer vol.
Zo werden hier uit Assen op 16 januari 1945 44 mensen afgevoerd, die allemaal kort hierna in het concentratiekamp Neuengamme zouden worden omgebracht.
Wij zijn het aan hen en al die anderen verplicht al deze verhalen over de verschrikkingen blijvend te herinneren en door te vertellen.
Aan elkaar,
aan onze kinderen,
aan volgende generaties.

Wij herdenken hier vanavond allemaal op onze eigen manier
Maar wij herdenken hier vooral ook samen.
In een vrijheid die voor altijd verbonden is met hen die hun leven hiervoor hebben gegeven.
Die er voor hebben gezorgd dat Nederland weer vrij is geworden.

Wij zijn verbonden in het verdriet van hen die om het leven kwamen
Wij zijn verbonden omdat wij hier samen in vrijheid mogen herdenken.
Wij zijn verbonden in een gezamenlijke opdracht om deze vrijheid om te herdenken naar de toekomst te brengen.
Ik zal zo met onze wethouders namens de gemeente Assen een krans leggen bij het monument.
Daarna zullen onder andere ook kransen gelegd woorden namens het bestuur van het bevrijdingsfestival, defensie, de politie en het COC.
Ook u bent hierna van harte uitgenodigd om een bloemlegging te doen of om uw respect op andere wijze te betuigen.
Geïnteresseerden wijs ik er op dat zo om kwart voor negen in de Jozefkerk een herdenkingsconcert zal worden gegeven
waar het requiem van Johannes Verhulst zal worden gezongen.
U bent ook daar van harte welkom.

Vandaag herdenken wij,
terwijl wij morgen de vrijheid zullen vieren.

Dames en heren,
Vorig jaar overleed vlak voor de herdenking van 4 mei Jules Schelvis.
Hij overleefde zeven vernietigingskampen.
Pas op latere leeftijd besloot hij te vertellen over de verschrikkelijke gebeurtenissen in de kampen
en de ontberingen van de gevangenen,
voor zij werden omgebracht in de gaskamers.

Hij deed dat in de hoop
dat wij de verhalen doorgeven aan onze kinderen
en niet zullen vergeten,
zo zei hij.

Daarom zijn wij hier vanavond bij elkaar.
Om het verhaal door te vertellen.
Om nooit vergeten dat voor onze vrijheid grote offers zijn gebracht.

Opdat wij nooit zullen vergeten.

Na de kransleggingen en defilé de avond afgesloten in de Jozefkerk, waar het Oratoriumkoor COV Assen het Requiem van de Nederlandse componist Johannes Verhulst uitvoerde.

Requiem aeternam dona eis, Domine; et lux perpetua luceat eis.

Heer, geef hen de eeuwige rust; en het eeuwige licht verlichte hen.

Zo is het. Amen.